ΕΚΘΕΣΗ σχετικά με τη σταδιοδρομία των γυναικών στις επιστήμες και στο πανεπιστήμιο, και το φαινόμενο της γυάλινης οροφής με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωπες

ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
σχετικά με τη σταδιοδρομία των γυναικών στις επιστήμες και στο πανεπιστήμιο, και το φαινόμενο της γυάλινης οροφής με το οποίο βρίσκονται αντιμέτωπες(2014/2251(INI))Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,–       έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) και τα άρθρα 8, 10, 19 και 157 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ),–       έχοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1979 για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW),Ισότητα των φύλων στις ακαδημαϊκές θέσεις

1.      λαμβάνει υπό σημείωση ότι παρά τις θετικές αλλαγές των τελευταίων ετών, η ισότητα των φύλων δεν έχει ακόμα επιτευχθεί στον επιστημονικό και ακαδημαϊκό τομέα, ενώ η κατάσταση διαφέρει αναλόγως με το κράτος μέλος, τους τομείς έρευνας και τον ακαδημαϊκό βαθμό· επισημαίνει την εξαιρετικά περιορισμένη παρουσία γυναικών στις υψηλότερες ακαδημαϊκές βαθμίδες και στις θέσεις με ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων σε επιστημονικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, γεγονός το οποίο υποδεικνύει την ύπαρξη γυάλινης οροφής, δηλαδή αόρατων εμποδίων που βασίζονται σε προκαταλήψεις οι οποίες εμποδίζουν την άνοδο των γυναικών σε θέσεις ευθύνης·

2.      εκφράζει τη λύπη του διότι τα στοιχεία καταδεικνύουν διαχωρισμό με βάση το φύλο στις ιεραρχικές θέσεις στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και σχολεία και τις προηγμένες οικονομίες, τόσο οριζόντιο όσο και κάθετο, και ότι, ενώ από το 59 % των αποφοίτων πανεπιστημίου στην ΕΕ των 28 είναι γυναίκες, αντιπροσωπεύουν μόνο το 18 % των τακτικών καθηγητών στα πανεπιστήμια·

3.      επαναλαμβάνει ότι η ισότητα των φύλων συνιστά μια από τις αρχές στις οποίες έχει θεμελιωθεί η ΕΕ και ότι πρέπει να γίνεται σεβαστή, μεταξύ άλλων και στον ερευνητικό και ακαδημαϊκό κλάδο· τονίζει ότι όλες οι μορφές άμεσης ή έμμεσης διάκρισης εις βάρος γυναικών πρέπει να καταργηθούν·

4.      επισημαίνει ότι η έλλειψη των γυναικών στην επιστήμη και την έρευνα έχει οδηγήσει σε μια κατεξοχήν αρσενική προεπιλογή σε τομείς Ε&Α, και πιο συγκεκριμένα: α) δεν υπάρχουν θηλυκά ανδρείκελα στα crash tests· β) οι ιατρικές έρευνες πραγματοποιούνται συνήθως σε πληθυσμό ανδρικού φύλου· γ) οι υπολογισμοί για τις δόσεις ακτινοβολίας βασίζονται στην απορρόφηση ποσοστό ενός μεσήλικα άνδρα· και δ) στα περισσότερα βιβλία ανατομίας οι εικόνες είναι ανδρικού σώματος·

5.      εκφράζει τη λύπη του για το ότι η άνιση πρόσβαση των γυναικών σε ερευνητικές θέσεις, χρηματοδότηση και δυνατότητες δημοσίευσης εξακολουθεί να υφίσταται, συμπεριλαμβανομένου ενός μισθολογικού χάσματος στον επιστημονικό και ακαδημαϊκό τομέα, παρά τις νομικές διατάξεις που έχουν θεσπιστεί στην ΕΕ και στα κράτη μέλη για την ίση μεταχείριση και κατά των διακρίσεων στην αγορά εργασίας, περιλαμβανομένων των διατάξεων για ίση αμοιβή·

Θετικά μέτρα

6.      ζητεί επιτακτικά από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αναλύσουν τις υφιστάμενες νομικές διατάξεις με σκοπό την κατάλληλη εφαρμογή τους και, εν ανάγκη, την αναθεώρησή τους, ούτως ώστε να επιβληθεί η ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών· ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την τήρηση της αρχής της καταπολέμησης των διακρίσεων, η οποία θεωρείται στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Συνθήκη της Λισαβόνας, σε κάθε τύπο σύμβασης για απασχόληση ή χρηματοδότηση, καθώς και το νόμιμο δικαίωμα σε ίση αμοιβή για εργασία ίσης αξίας για όλες τις μορφές αμοιβής που καταβάλλονται σε άνδρες και γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων επιδοτήσεων και υποτροφιών, εξασφαλίζοντας την διαφάνεια στους μισθούς·

7.      λαμβάνει υπό σημείωση ότι, εκτός από την επιβολή νομικών διατάξεων, πρέπει να αρθούν τα πολιτιστικά και θεσμικά εμπόδια που δημιουργούν άμεσες ή έμμεσες διακρίσεις εις βάρος γυναικών στην επιστημονική σταδιοδρομία και σε θέσεις λήψης αποφάσεων, ούτως ώστε να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων· αυτές οι μορφές διάκρισης, οι αρνητικές προκαταλήψεις και τα συνειδητά ή ασυνείδητα στερεότυπα βασίζονται σε στάσεις και πρότυπα που αναπαράγονται διαρκώς, ενώ οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις μπορούν να συμβάλουν στην άρση τους· καλεί την Επιτροπή να αναλάβει και να υποστηρίξει εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού, καθώς και προγράμματα και πρωτοβουλίες για τη μείωση αυτών των εμποδίων, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στην κοινωνία γενικότερα·

8.      επικρίνει για μια ακόμη φορά το ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να αμείβονται λιγότερο για την ίδια εργασία από τους άνδρες και στον τομέα της έρευνας και της επιστήμης, ως συνέπεια της άνισης εκπροσώπησης τους·

9.      καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τη στήριξη και την προώθηση δικτύων αμοιβαίας πίεσης από ομοτίμους και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής·

10.    τονίζει ότι οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης θα πρέπει να στοχεύουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, που συνειδητά ή ασυνείδητα αναπαράγουν τα στερεότυπα με βάση το φύλο, τα οποία οδηγούν μερικές φορές τις γυναίκες στο να εσωτερικεύουν τα πολιτιστικά και θεσμικά εμπόδια στην πρόοδο της επιστημονικής σταδιοδρομίας·

11.    καλεί την Επιτροπή να αξιοποιήσει τα υπάρχοντα προγράμματα και τις πρωτοβουλίες και να αναπτύξει περαιτέρω τις θετικές εκστρατείες που απευθύνονται σε γυναίκες και κορίτσια, ενθαρρύνοντάς τις να ξεκινήσουν ακαδημαϊκές και ερευνητικές σταδιοδρομίες σε όλους τους επιστημονικούς τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της μηχανικής και της τεχνολογίας, όπου, παρά τις πρόσφατες θετικές μεταβολές, η συμμετοχή των γυναικών παραμένει κάτω από τον μέσο όρο·

12.    καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα που ενθαρρύνουν τις συνέργιες και τις θετικές σχέσεις μεταξύ μαθημάτων θετικής κατεύθυνσης (STEM), αφενός, και των τεχνών και των ανθρωπιστικών επιστημών, αφετέρου, και να προωθήσουν τη διάσταση του φύλου, διευκολύνοντας τον ρόλο που μπορούν να παίξουν οι γυναίκες στην δημιουργία αυτών των αμοιβαίων σχέσεων·

13.    καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προωθήσουν τα θετικά γυναικεία πρότυπα σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, ξεκινώντας από την υποχρεωτική εκπαίδευση και εξακολουθώντας στην περαιτέρω και την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις μεταπτυχιακές σπουδές, την άτυπη εκπαίδευση και τις κοινωνικομορφωτικές δραστηριοτήτες για τους νέους· αναγνωρίζει ότι η προώθηση θετικών γυναικείων προτύπων περιλαμβάνει μέτρα που λαμβάνονται για να δοθεί έμφαση στα ιστορικά και σύγχρονα επιτεύγματα γυναικών στην επιστήμη και την τεχνολογία, την επιχειρηματικότητα και τις θέσεις στη διαδικασία λήψης αποφάσεων· σημειώνει ότι τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν ειδική εστίαση στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας και τις εβδομάδες που αφιερώνονται στις επιστήμες καθώς και την αξιοποίηση των υφιστάμενων βέλτιστων πρακτικών από κράτη μέλη και από όλο τον κόσμο·

14.    καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς να ενισχύσουν τις πρωτοβουλίες και τα προγράμματα που ενθαρρύνουν τις γυναίκες να συνεχίζουν την επιστημονική και ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία, όπως τα προγράμματα καθοδήγησης και δικτύωσης, υποστηρίζουν γυναίκες επιστήμονες, κυρίως τις νέες, να συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα και να υποβάλλουν αιτήσεις για υποτροφίες, και που υποστηρίζουν τις μεμονωμένες σταδιοδρομίες ερευνητριών και την προαγωγή τους στις υψηλότερες βαθμίδες· οι γυναίκες πρέπει να ενθαρρύνονται επίσης να υποβάλλουν υποψηφιότητα για θέσεις με ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων, ενώ, παράλληλα, πρέπει να ληφθεί δράση για την καταπολέμηση όλων των εμποδίων που δυσχεραίνουν ή καθιστούν αδύνατη την υποβολή αιτήσεων·

15.    καλεί μετ’ επιτάσεως την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λαμβάνουν ιδιαίτερα υπόψη, κατά τον σχεδιασμό οιασδήποτε στρατηγικής για την ισότητα των φύλων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις, όπως τις γυναίκες ΛΟΑΔΜ, τις γυναίκες με αναπηρίες, τις γυναίκες με μειονοτική καταγωγή, τις γυναίκες πρόσφυγες και τις γυναίκες που έχουν επωμιστεί τη φροντίδα εξαρτώμενων ατόμων·

16.    καλεί μετ’ επιτάσεως τα κράτη μέλη να αναπτύξουν αποτελεσματικά και ελκυστικά προγράμματα διδακτέας ύλης και διδακτικές μεθόδους όσον αφορά τα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης (STEM), για να διατηρηθεί η ενασχόληση κοριτσιών με την επιστήμη, και να επενδύσουν στους διδάσκοντες αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους ως καταλυτών της πολιτισμικής αλλαγής, με το δυναμικό τους να προωθούν τη διαρκή συμμετοχή κοριτσιών στο σχολείο·

17.    καλεί τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τις δυνατότητες του ποιοτικού επαγγελματικού προσανατολισμού και της ενασχόλησης με την εκπαίδευση, για να ενθαρρύνονται τα κορίτσια να συνεχίσουν στον δρόμο των μαθημάτων θετικής κατεύθυνσης (STEM) στο πανεπιστήμιο·

Εξισορρόπηση του επαγγελματικού και του προσωπικού βίου

18.    υπογραμμίζει ότι η ανάγκη επιτυχούς συνδυασμού των επαγγελματικών και των οικογενειακών υποχρεώσεων συνιστά συχνά μέγιστο εμπόδιο για τις γυναίκες που ακολουθούν την επιστημονική και ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία και αντιπροσωπεύει έναν από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους εγκαταλείπουν τη σταδιοδρομία τους·

19.    ζητεί μεγαλύτερη ευελιξία σε ό,τι αφορά τις συνθήκες εργασίας, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες του τομέα της έρευνας, προκειμένου να μπορούν να συνδυάζουν επαγγελματική και οικογενειακή ζωή, και ζητεί την εξάλειψη των διαφορών αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών στον ερευνητικό τομέα με στόχο τον σεβασμό της ισότητας των φύλων·

20.    καλεί την Επιτροπή, τα κράτη μέλη, τους οργανισμούς χρηματοδότησης της έρευνας και άλλους ενδιαφερομένους να σχεδιάσουν προγράμματα για την ενεργό ενθάρρυνση των γυναικών να συνεχίσουν τη σταδιοδρομία τους μετά από άδεια μητρότητας ή γονική άδεια, να παράσχουν χρηματοδότηση για προγράμματα επανένταξης, τα οποία θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες κάθε φορέα και να περιλαμβάνουν την απαραίτητη κατάρτιση για να ανταποκρίνονται στις επιστημονικές εξελίξεις, καθώς και να προβλέψουν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την επιστημονική παραγωγή των γυναικών μετά από τη γέννηση ή υιοθέτηση παιδιού καθώς και να προβλέψουν κατάλληλες υπηρεσίες φύλαξης των παιδιών, ενθαρρύνοντας επίσης την ενσωμάτωση των ανδρών στην οικογενειακή ζωή· τα μέτρα αυτά πρέπει να εφαρμόζονται επίσης σε ερευνητές που λαμβάνουν ατομικές υποτροφίες και σε προσωπικό που απασχολείται σε ερευνητικά σχέδια που χρηματοδοτούνται με εξωτερικά μέσα·

21.    ενθαρρύνει τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να προωθήσουν την ανάπτυξη πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων που είναι φιλικά προς τις οικογένειες·

22.    καλεί μετ’ επιτάσεως την Επιτροπή να αναγνωρίσει την ανάγκη για επαρκή άδεια πατρότητας και επίδομα πατρότητας, ούτως ώστε να μπορούν οι άνδρες να απουσιάζουν από την εργασία τους για την φροντίδα παιδιού και να καταπολεμηθεί ο κανόνας ότι οι γυναίκες είναι ο γονέας που πρέπει να διακόψει τη σταδιοδρομία του, ώστε να καταπολεμηθεί έτσι ένα σημαντικό εμπόδιο στην πρόοδο των γυναικών στην επιστημονική και ακαδημαϊκή σταδιοδρομία·

Θεσμικές αλλαγές και σχέδια

23.    λαμβάνει υπό σημείωση ότι, εκτός από το να ενθαρρύνουν τη σταδιοδρομία μεμονωμένων γυναικών, χρειάζονται επίσης θεσμικές αλλαγές για την υπέρβαση των εμποδίων στην ισότητα των φύλων, ειδικότερα σε ό, τι αφορά τον κάθετο διαχωρισμό και τη συμμετοχή των γυναικών στις επιτροπές που λαμβάνουν αποφάσεις·

24.    τονίζει την ανάγκη της συμμετοχής των θεσμών στην υποστήριξη και την ενθάρρυνση αυτών των αλλαγών, με τον καθορισμό νέων προτύπων, κατά τρόπο ώστε να αντιμετωπίζονται τα ανακύπτοντα ζητήματα και να παρακολουθείται η σημειούμενη πρόοδος, προκειμένου να μπορέσουν οι γυναίκες επιστήμονες να επωφεληθούν από τις υπάρχουσες πληροφορίες και συγχρόνως να έχουν ενεργό συμβολή στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας·

25.    καλεί μετ’ επιτάσεως την Επιτροπή να προτείνει μια σύσταση προς τα κράτη μέλη με κοινές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις θεσμικές αλλαγές για την προώθηση της ισότητας των φύλων σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα·

26.    θεωρεί ότι είναι απαραίτητη η συστηματοποίηση των διαθέσιμων δεδομένων για την κατά φύλο κατανομή και τη θέση των γυναικών επιστημόνων σε επίπεδο κρατών μελών, προκειμένου να προωθηθεί η ισότητα μεταξύ των φύλων σε όλα τα ιδρύματα έρευνας του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα· θεωρεί ότι χρειάζεται συναίνεση για την ανάπτυξη συμπληρωματικών δράσεων ενθάρρυνσης σχεδίων που αφορούν γυναίκες επιστήμονες·

27.    ζητεί επιτακτικά από την Επιτροπή να ενισχύσει το συντονιστικό της ρόλο όσον αφορά τις πρωτοβουλίες για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, να συμβάλει στη σχετική ευαισθητοποίηση και να προσφέρει την αντίστοιχη κατάρτιση στους ενδιαφερομένους όσον αφορά τη σημασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στον επιστημονικό και πανεπιστημιακό χώρο· τονίζει την ανάγκη λήψης μέτρων που να ενθαρρύνουν την πραγματική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε σχέση με την εξέλιξη της ακαδημαϊκής και επιστημονικής τους σταδιοδρομίας·

28.    χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή χρηματοδοτεί τη δημιουργία σχεδίων για την ισότητα των φύλων σύμφωνα με το 7° πρόγραμμα πλαίσιο και το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και επικροτεί επίσης το κοινό σχέδιο της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων για τη δημιουργία ενός ηλεκτρονικού εργαλείου για σχέδια περί ισότητας των φύλων ως μέσου εντοπισμού και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών με τους ενδιαφερομένους· υπογραμμίζει ότι οι προτεινόμενες βέλτιστες πρακτικές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ανεξαρτησία των πανεπιστημίων και των ερευνητικών οργανισμών καθώς και την ποικιλομορφία των οργανωτικών τους διαρθρώσεων στα διάφορα κράτη μέλη·

29.    καλεί τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν σε εταιρικές σχέσεις με ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια για την προώθηση πολιτισμικών και θεσμικών αλλαγών στο θέμα των φύλων·

30.    καλεί τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με ακαδημαϊκά ιδρύματα για να παρέχουν στήριξη και περισσότερες ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη σε βασικά μεταβατικά σημεία, όπως τη μετάβαση μεταξύ διδακτορικών, μεταδιδακτορικών και διδακτικών θέσεων·

31.    τονίζει την ανάγκη για πλήρη ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην έρευνα και της ισορροπίας των φύλων στη συμμετοχή στο πρόγραμμα «Ορίζων 2020»· πιστεύει ότι αυτό απαιτεί νέες προσπάθειες για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στη διαμόρφωση και την εφαρμογή του νέου προγράμματος εργασίας· εκφράζει ικανοποίηση για τη δημιουργία της συμβουλευτικής ομάδας της Επιτροπής που ασχολείται με θέματα φύλου στο πρόγραμμα «Ορίζων 2020»· πιστεύει σθεναρά ότι οι στόχοι του προγράμματος «Ορίζων 2020» θα επιτευχθούν μόνο με την πλήρη συμμετοχή των γυναικών επιστημόνων·

32.    καλεί τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με τα ακαδημαϊκά ιδρύματα για να ενθαρρύνουν προορατικά τις αιτήσεις γυναικών για σχετικές θέσεις και να εξασφαλίσουν γυναικεία εκπροσώπηση σε ομάδες συνεντεύξεων όπου είναι δυνατόν·

33.    πιστεύει σθεναρά ότι η διάσταση του φύλου αποτελεί πηγή προστιθέμενης αξίας για την έρευνα και αποτελεί αποδοτική επένδυση· τονίζει ότι η ανάλυση ως προς το φύλο μπορεί να προωθήσει την καινοτομία και τη διεπιστημονική συνεργασία στην επιστήμη και την τεχνολογία·

Βήματα προόδου

34.    καλεί τα κράτη μέλη να παράσχουν κίνητρα σε ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια για να εισαγάγουν και να εφαρμόσουν σχέδια περί ισότητας των φύλων, να προβλέψουν τη διάσταση του φύλου στα εθνικά τους ερευνητικά προγράμματα, να άρουν τους νομικούς και λοιπούς φραγμούς στην πρόσληψη, τη διατήρηση και την επαγγελματική εξέλιξη των ερευνητριών και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές για διαρθρωτική αλλαγή, προκειμένου να γεφυρωθούν τα υφιστάμενα κενά σε ερευνητικά ινστιτούτα και προγράμματα·

35.    καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν την ανισορροπία των φύλων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και εντός των φορέων που είναι αρμόδιοι για την πρόσληψη και την προαγωγή ερευνητών, καθώς και να εξετάσουν το ενδεχόμενο της δημιουργίας σχεδίων περί ισότητας των φύλων ως προϋπόθεσης για την πρόσβαση σε δημόσια κονδύλια στον ερευνητικό, επιστημονικό και ακαδημαϊκό τομέα, ιδίως ενθαρρύνοντας τα επιστημονικά και ερευνητικά να συντάσσουν εκθέσεις σχετικά με τις προσπάθειές τους για την ένταξη γυναικών επιστημόνων και διασφαλίζοντας ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες επιλογής και προαγωγής·

36.    αναγνωρίζει ότι οι στρατηγικές ισότητας των φύλων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει επίσης να καταπολεμούν φαινόμενα βίας με βάση το φύλο· καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να καταρτίσουν στρατηγικές για την καταπολέμηση της βίας με βάση το φύλο στους χώρους των πανεπιστημίων και των κολεγίων, μεταξύ άλλων με την ευαισθητοποίηση, τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για τις θιγόμενες γυναίκες και τη συμμετοχή των ανδρών φοιτητών, καθηγητών και λοιπού προσωπικού στην καταπολέμηση της βίας·

37.    καλεί τα κράτη μέλη να ενθαρρύνουν τους εργοδότες να λάβουν μέτρα για την καταπολέμηση όλων των μορφών παρενόχλησης των γυναικών στον χώρο εργασίας, καθώς το φαινόμενο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποθάρρυνση και μελλοντική παραίτηση των θυμάτων·

38.    ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διευκολύνουν την τακτική επικοινωνία μεταξύ των ανά κράτος μέλος υπουργών που είναι αρμόδιοι για τα πανεπιστήμια και την επιστήμη, αφενός, και των υπουργών που είναι αρμόδιοι για την ισότητα ή των αντίστοιχων αξιωματούχων, αφετέρου, για να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές που προωθούν και στηρίζουν τις γυναίκες στον επιστημονικό και τον ακαδημαϊκό χώρο·

39.    καλεί τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν για τη συμμετοχή των μέσων ενημέρωσης και του ιδιωτικού τομέα στην εξάλειψη των στερεοτύπων σχετικά με το φύλο και την προώθηση του αμοιβαίου σεβασμού· υπογραμμίζει τον ρόλο των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη διαιώνιση ή στην εξάλειψη των στερεοτύπων των φύλων, καθώς και το δυναμικό τους στην ενεργή προώθηση θετικών προτύπων για τις γυναίκες και τα κορίτσια, πράγμα που πρέπει να ενθαρρυνθεί·

40.    καλεί την Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων να αναπτύξουν περαιτέρω την υφιστάμενη μεθοδολογία για τη διατήρηση των ανά φύλο στατιστικών στοιχείων για όλες τις ακαδημαϊκές και επιστημονικές δραστηριότητες, εκτός από τα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τους ανθρώπινους πόρους, και να αναπτύξουν έγκυρους δείκτες για τη μέτρηση των διαδικασιών θεσμικής αλλαγής σε εθνικό επίπεδο και στο σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας·

41.    καλεί τα κράτη μέλη, τον ακαδημαϊκό κλάδο και όλους τους ενδιαφερομένους να εισαγάγουν ειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα, ιδίως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προκειμένου να τονίσουν τη σημασία της ισότητας των φύλων·

42.    καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν σταθερά την συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου στον προϋπολογισμό σε όλα τα προγράμματα και τα μέτρα βάσει των οποίων παρέχεται χρηματοδότηση στους τομείς της επιστήμης, του ακαδημαϊκού χώρου και της έρευνας, καθώς και να αναπτύξουν κατευθυντήριες γραμμές και μεθόδους για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε αυτούς τους τομείς·

43.    καλεί τα κράτη μέλη να αναπτύξουν στατιστικά μέτρα για την παρακολούθηση του πού κατευθύνονται οι γυναίκες που εγκαταλείπουν τον ακαδημαϊκό χώρο, για να βελτιώσουν τη χάραξη πολιτικής των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και των κυβερνήσεων στους σχετικούς τομείς·

44.    καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο της θετικής αναγνώρισης των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων που έχουν λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της ανισότητας των φύλων·

45.    ζητεί από την Επιτροπή να ενσωματώσει τη διάσταση του φύλου στο επιστημονικό και τεχνολογικό περιεχόμενο, προκειμένου να εξαλειφθούν δυσδιάκριτες μορφές διακρίσεων με την παροχή κινήτρων για τη συνεξέταση του βιολογικού και κοινωνικού φύλου στην ανάπτυξη της έρευνας·

Κινητοποίηση

46.    καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενισχύσουν περαιτέρω τα δίκτυα που ενώνουν γυναίκες επιστήμονες σε εθνικό, περιφερειακό και ενωσιακό επίπεδο·

47.    καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο εφαρμογής προγραμμάτων καθοδήγησης με ειδική εστίαση στην ενθάρρυνση των γυναικών να υποβάλουν αιτήσεις για χρηματοδοτικές επιχορηγήσεις, προαγωγές ή άλλες ευκαιρίες και για τη στήριξή τους σε αυτή τη διαδικασία·

48.    επαναλαμβάνει ότι είναι μέγιστης σημασίας η διασφάλιση της μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών στη λήψη των αποφάσεων και στην εγγύηση της ισορροπίας μεταξύ των φύλων σε ομάδες αξιολόγησης, εξεταστικές επιτροπές και όλες τις άλλες σχετικές επιτροπές, καθώς και σε ομάδες και επιτροπές που διορίζονται για να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με προσλήψεις, χρηματοδότηση, ερευνητικά προγράμματα και δημοσιεύσεις· πιστεύει ότι τα ερευνητικά ινστιτούτα και τα πανεπιστήμια πρέπει να ενθαρρυνθούν να προσδιορίζουν στόχους για τη συμμετοχή των γυναικών στους φορείς αυτούς· καλεί, στο πλαίσιο αυτό, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν ως βάση την πρόταση οδηγίας της Επιτροπής για τη βελτίωση της ισορροπίας των φύλων μεταξύ των μη εκτελεστικών διοικητικών στελεχών των εισηγμένων εταιρειών και τα συναφή μέτρα(6), για να προτείνουν παρόμοια νομοθεσία σχετικά με ανώτερες θέσεις για τις γυναίκες στις ακαδημαϊκές και επιστημονικές κοινότητες·

49.    καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει κατά την Προεδρία του Λουξεμβούργου συμπεράσματα σχετικά με την ισότητα των φύλων στην έρευνα, για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη εκπροσώπηση και συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στον τομέα της έρευνας·

50.    ζητεί από το Κοινοβούλιο να θεσπίσει το βραβείο «Γυναίκες και Επιστήμη στην Ευρώπη», το οποίο θα απονέμεται σε εργοδότες (επιχειρήσεις, ιδρύματα και αρχές) που έχουν πρωτοποριακό ρόλο στην προώθηση των γυναικών στο ακαδημαϊκό και στο επιστημονικό πεδίο, στηρίζουν τις γυναίκες με διευθυντικό ρόλο και εφαρμόζουν πολιτική ίσης αμοιβής·

51.    καλεί την Επιτροπή να προωθήσει, μέσω ενημερωτικών εκστρατειών, τα συστήματα και τα προγράμματα που αποσκοπούν στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην επιστημονική έρευνα·

52.    αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Γυάλινη οροφή

Ο όρος «γυάλινη οροφή» υιοθετήθηκε το 1986 από τους δημοσιογράφους της εφημερίδας Wall Street Journal. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα αόρατα εμπόδια (βάσει προκαταλήψεων) που περιορίζουν την προαγωγή των γυναικών σε ανώτερες θέσεις κατά την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Η κλίμακα υπολογισμού της γυάλινης οροφής αντικατοπτρίζει τον βαθμό δυσκολίας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τη σταδιοδρομία τους σε επίπεδα ανάλογα με εκείνα των ανδρών συναδέλφων τους.

Ειδικότερα, ο παραδεδεγμένος κοινωνικός ρόλος των γυναικών επηρεάζει όχι μόνο την προσωπική τους ζωή αλλά και τα βιώματά τους στον χώρο εργασίας, δημιουργώντας πολυάριθμα και περίπλοκα προβλήματα.

Από έρευνες προκύπτει ότι οι ικανότητες, οι μέθοδοι και η συνολική προσέγγιση των γυναικών σε επιστημονικά ζητήματα είναι απολύτως ίδιες με εκείνες των ανδρών.

Κατά συνέπεια, οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε ανώτερες ιεραρχικά βαθμίδες, ακόμα και σε τομείς στους οποίους αποτελούν την πλειονότητα, όπως στον εκπαιδευτικό τομέα.

Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν την κατάσταση είναι πολυάριθμοι και περίπλοκοι, όπως προκύπτει από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και την έρευνα που διενεργείται με έμφαση στον εκπαιδευτικό τομέα.

Περιορίζοντας, μέσω συνειδητών και ασυνείδητων στερεοτύπων, την παρουσία των γυναικών στον τομέα της έρευνας, απορρίπτουμε ένα σημαντικό δυναμικό που έχει αναπτυχθεί στα πανεπιστήμιά μας και υποτιμάμε ανθρώπινο κεφάλαιο υψηλής κατάρτισης. Η ανεπαρκής αξιοποίηση του εν λόγω ανθρώπινου κεφαλαίου αποδυναμώνει το δυνητικό πλεονέκτημα της επιχειρηματικότητας που συνδέεται με την έρευνα και την καινοτομία καθώς και το πλεονέκτημα της συνολικής οικονομικής ανάπτυξης. Η επιστήμη και η καινοτομία απαιτούν συνεχώς νέες ιδέες, και αναμφισβήτητα οι καλύτερες από αυτές προκύπτουν σε περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία.

Ταυτόχρονα, η άνιση μεταχείριση και οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών συνιστούν κατάφωρη παραβίαση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Στατιστικά στοιχεία

Στην έκδοση She Figures που δημοσιεύεται κάθε τρία έτη από το 2003, παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία και δείκτες σχετικά με τους ανθρώπινους πόρους στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης και σχετικά με την ισότητα των φύλων στην επιστήμη. Στη She Figures για το 2012 επισημαίνεται ότι, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες μεταξύ των φύλων στον επιστημονικό τομέα. Για παράδειγμα, ενώ το 2010 το 59% των προπτυχιακών και πτυχιακών φοιτητών στην ΕΕ ήταν γυναίκες, το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες ακαδημαϊκές θέσεις στην ΕΕ ήταν μόλις 20%.

Παρ’ όλο που το ποσοστό των γυναικών που ασχολούνται με την έρευνα αυξάνεται γρηγορότερα από το αντίστοιχο των ανδρών, το 2009 μόλις το 33% των ερευνητών στην ΕΕ των 27 ήταν γυναίκες. Το χαμηλότερο σχετικό ποσοστό σημειώνεται στον τομέα των επιχειρήσεων, όπου μόλις το 19% επί του συνόλου των ερευνητών ήταν γυναίκες, σε σύγκριση με το 40% στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης και το 40% στον κυβερνητικό τομέα.

Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία των γυναικών εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται σαφώς από έντονο κάθετο διαχωρισμό. Το 2010, το ποσοστό γυναικών μεταξύ των φοιτητών (55%) και των αποφοίτων (59%) υπερέβαινε αυτό των ανδρών, ωστόσο οι άνδρες υπερτερούσαν των γυναικών μεταξύ των διδακτορικών φοιτητών και των κατόχων διδακτορικών τίτλων (το ποσοστό διδακτορικών φοιτητριών ανήλθε στο 49% και των γυναικών διδακτόρων στο 46%). Επιπλέον, οι γυναίκες αντιστοιχούσαν μόλις στο 44% του ακαδημαϊκού προσωπικού τρίτης βαθμίδας, στο 37% του ακαδημαϊκού προσωπικού δεύτερης βαθμίδας και στο 20% του ακαδημαϊκού προσωπικού πρώτης βαθμίδας. Η υποεκπροσώπηση των γυναικών είναι ακόμα πιο καταφανής στους τομείς της επιστήμης και της μηχανικής. Το ποσοστό των γυναικών μεταξύ του φοιτητικού πληθυσμού πρώτης βαθμίδας αυξήθηκε από μόλις 31% σε 38% στους διδακτορικούς φοιτητές, και στο 35% μεταξύ των διδακτόρων, όμως παρέμεινε στο 32% του ακαδημαϊκού προσωπικού τρίτης βαθμίδας, στο 23% του ακαδημαϊκού προσωπικού δεύτερης βαθμίδας και μόλις στο 11% του ακαδημαϊκού προσωπικού πρώτης βαθμίδας. Οι γυναίκες μεταξύ των αποφοίτων συχνά εγκαταλείπουν τον επιστημονικό κλάδο μετά την ολοκλήρωση των διδακτορικών τους σπουδών.

Προκύπτει ότι η εκπροσώπηση και των δύο φύλων στα διοικητικά συμβούλια οδηγεί σε καινοτόμες ιδέες, αυξάνει την ανταγωνιστικότητα και τις επιδόσεις και βελτιώνει την εταιρική διακυβέρνηση. Η ύπαρξη μεγαλύτερου ποσοστού γυναικών σε ηγετικές θέσεις δίνει επίσης στον έξω κόσμο το μήνυμα ότι η εταιρεία κατανοεί την περιπλοκότητα των παγκόσμιων αγορών και προτίθεται να γίνει ανταγωνιστική σε παγκόσμιο επίπεδο.

Σε πρόσφατες μελέτες που εκπονήθηκαν στις ΗΠΑ παρατίθενται ολοένα και περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον ρόλο των προκαταλήψεων λόγω φύλου στην απομάκρυνση των γυναικών από τη σταδιοδρομία στον κλάδο της επιστήμης. «Μια διπλά τυφλή μελέτη με τυχαίο δείγμα η οποία εκπονήθηκε το 2012 παρουσίασε σε πανεπιστημιακές σχολές που ειδικεύονται στην έρευνα το υλικό της αίτησης ενός εικονικού φοιτητή στον οποίο αποδόθηκε τυχαία ανδρικό ή γυναικείο όνομα. Από την εν λόγω μελέτη προέκυψε ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που ανήκαν στο διδακτικό προσωπικό έκριναν ότι ο άνδρας υποψήφιος είχε πολύ περισσότερες ικανότητες και ήταν πιο κατάλληλος για πρόσληψη σε σύγκριση με τη γυναίκα υποψήφια που είχε υποβάλει την ίδια ακριβώς αίτηση. Από μελέτη του 2014 προέκυψε ότι τόσο γυναίκες όσο και άνδρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να προτιμήσουν να προσλάβουν άντρα για εργασία που απαιτεί μαθηματικά.» (Joan C. Williams: The 5 Biases Pushing Women Out of STEM, Harvard Business Review, 5 Μαρτίου 2015).

Εμπόδια στην επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών

Παγιωμένα αρνητικά στερεότυπα και προκαταλήψεις από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα (οι προκαταλήψεις δημιουργούν μεγάλες διακρίσεις).

Μητρότητα και άλλες οικογενειακές υποχρεώσεις

Σε περιπτώσεις που και οι δύο σύζυγοι ακολουθούν επαγγελματική σταδιοδρομία, οι γυναίκες που απασχολούνται στον τομέα της έρευνας είναι πιθανότερο να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες από τους συντρόφους τους όσον αφορά τη φροντίδα των παιδιών, προσπαθώντας επίσης να ανταποκριθούν στις προσδοκίες της κοινωνίας, και συνήθως αποδέχονται κατώτερες θέσεις εργασίας. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις πιθανότατα επίσης να αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες απόφοιτοι αποσύρονται μετά την ολοκλήρωση των διδακτορικών τους σπουδών, καθώς είναι καιρός να ξεκινήσουν οικογένεια. Όμως η απόκτηση παιδιών είναι πιθανότερο να επηρεάσει την παραγωγικότητα και την προαγωγή της σταδιοδρομίας τους, σε σύγκριση με τους άνδρες που απασχολούνται στον τομέα της έρευνας. Σύμφωνα με την έκδοση She Figures για το 2012, το 2010 οι ερευνήτριες εμφάνισαν περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν παιδιά σε σύγκριση με τον εργαζόμενο πληθυσμό, συνεπώς σε όλα τα μέτρα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η δυνατότητα επιτυχούς εξισορρόπησης του επαγγελματικού και του προσωπικού βίου.

Διακρίσεις: ο διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε «ανδρικά και γυναικεία»

Παραδοσιακά, οι κοινωνίες συχνά αντιμετωπίζουν ορισμένα επαγγέλματα ως ανδρικά και κάποια άλλα ως γυναικεία. Τα στερεότυπα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα τη χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών στους κλάδους της επιστήμης και της μηχανικής. Το ποσοστό των γυναικών μεταξύ των τακτικών καθηγητών ήταν το υψηλότερο στους τομείς των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών (28,4% και 19,4% αντιστοίχως) και το χαμηλότερο στη μηχανική και την τεχνολογία (7,9%).

Μισθολογικό χάσμα

Πρέπει να αναγνωριστεί το πρόβλημα του μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών. Μισθολογικό χάσμα υφίσταται επίσης στη σταδιοδρομία στον ερευνητικό και τον πανεπιστημιακό κλάδο, συνεπώς συνυπολογίζεται στους παράγοντες που συμβάλλουν στην πιθανή απογοήτευση των γυναικών στους εν λόγω κλάδους, λόγω της αργής επαγγελματικής τους ανέλιξης και της μικρότερης πρόσβασής τους σε ερευνητική χρηματοδότηση και σε δημοσιεύσεις, και τις ωθεί να εγκαταλείψουν τη σταδιοδρομία τους. Η άνιση αμοιβή για όμοια εργασία θεωρείται άμεση διάκριση βάσει του ενωσιακού δικαίου: Η αρχή της ίσης αμοιβής για όμοια εργασία ή για εργασία ίσης αξίας (…) συνιστά σημαντική πτυχή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών καθώς και καίριο και αναπόσπαστο κομμάτι του κοινοτικού κεκτημένου (Οδηγία 2006/54/ΕΚ).

Έλλειψη φιλοδοξιών (έλλειψη οράματος και αυτοπεποίθησης)

Η «στερεοτυπική απειλή» κάνει τις γυναίκες να πιστεύουν ότι έχουν λιγότερες πιθανότητες επιτυχίας στην ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους ή ότι είναι λιγότερο ικανές, γεγονός που τις ωθεί να συμπεριφέρονται σαν να είναι όντως λιγότερο ικανές.

Άνιση πρόσβαση στα επαγγέλματα και στη χρηματοδότηση

Το ζήτημα της χρηματοδότησης και των πόρων είναι εξαιρετικά σημαντικό.

Σύμφωνα με την έκδοση She Figures για το 2012, από τις 22 χώρες για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για το 2010 οι 17 ανέφεραν υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας για τους άνδρες όσον αφορά τη εξασφάλιση ερευνητικής χρηματοδότησης. Σε τρία κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στην Ισλανδία και στη Νορβηγία, τα ποσοστά επιτυχίας ήταν υψηλότερα για τις γυναίκες.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, στο πλαίσιο των επιχορηγήσεων που δόθηκαν το 2007, οι γυναίκες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία στον κλάδο των ανθρωπιστικών επιστημών, με ποσοστό που ανήλθε στο 50% επί του συνόλου των επιχορηγήσεων, ενώ στις βιοεπιστήμες το ποσοστό μόλις προσέγγιζε το 35%.

Από μια πιο πρόσφατη ανάλυση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Βραβείου Μεταδιδακτορικών και Νέων Ερευνητών προέκυψε ότι οι γυναίκες λαμβάνουν σημαντικό μερίδιο από τα εν λόγω αναγνωρισμένου κύρους βραβεία. Σε τρία από τα προγράμματα αυτά, οι γυναίκες σημείωσαν χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας (80%-90% επί του ανδρικού ποσοστού), όμως σε ορισμένες από τις δράσεις κινητικότητας Marie Curie τα ποσοστά επιτυχίας των γυναικών ήταν υψηλότερα. Αυτό μπορεί να εκληφθεί ως απόδειξη ότι η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στον προϋπολογισμό της ΕΕ φέρνει αποτελέσματα.

Έλλειψη εμπειρίας στη διαχείριση

Από προηγούμενη έρευνα έχει προκύψει ότι σε κριτικές επιτροπές με ίση συμμετοχή γυναικών, οι τελευταίες ήταν επίσης πιθανότερο να προτιμήσουν άνδρες υποψηφίους έναντι γυναικών με τα ίδια προσόντα.

Σεξουαλική παρενόχληση γυναικών

Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι η ύπαρξη καθοδηγητή αποτελεί σημαντικό παράγοντα για μια επιτυχημένη ακαδημαϊκή σταδιοδρομία. Ωστόσο, σε ανδροκρατούμενους τομείς, οι γυναίκες είναι πιθανότερο να εμπλακούν σε σχέσεις καθοδήγησης με το άλλο φύλο. Πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή αυστηρές πολιτικές για την αποφυγή σεξουαλικής παρενόχλησης.

Ισχύοντα προγράμματα για την προώθηση της ισότητας των φύλων

Η ισότητα των φύλων συγκαταλέγεται στις βασικές προτεραιότητες για «Ενισχυμένη σύμπραξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας για αριστεία και ανάπτυξη» (ΕΧΕ) και αποτελεί ζήτημα εγκάρσιου χαρακτήρα στο πρόγραμμα «Ορίζων 2020». Μεταξύ των λοιπών πρωτοβουλιών περιλαμβάνεται η Ομάδα Ελσίνκι για το φύλο στην έρευνα και την καινοτομία, μια εκστρατεία που δρομολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο «Science it’s a girl thing!» («Η επιστήμη είναι γυναικεία υπόθεση!»), η στρατηγική με τίτλο «Institutional change» («Θεσμική αλλαγή») για την προώθηση της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο των οργανισμών διεξαγωγής έρευνας (ΟΔΕ) και των οργανισμών χρηματοδότησης της έρευνας, και η ομάδα εμπειρογνωμόνων με τίτλο «Innovations through Gender» (Καινοτομίες μέσω του Φύλου), η οποία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Προτάσεις για την προσαρμογή του ρόλου των γυναικών στην επιστήμη (μέτρα προς εξάλειψη)

Ορισμένα μέτρα που αφορούν τη μητρότητα

•   Όταν οι γυναίκες γεννούν ή υιοθετούν, η επιστημονική παραγωγή πρέπει να υπολογίζεται ως λιγότερο παραγωγική για τουλάχιστον ένα έτος και να συνοδεύεται, κατά περίπτωση, από προσωρινή παύση της εργασίας.

•   Προσωρινή μείωση των οικείων δραστηριοτήτων διδασκαλίας ή διαχείρισης έργων κατά την περίοδο της μητρότητας.

•   Πρέπει να παρέχονται ποιοτικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί στις εγκαταστάσεις εργασίας.

Γενικά μέτρα

•   Συμπερίληψη της ισότητας των φύλων στο σύνολο των ακαδημαϊκών και επιστημονικών δραστηριοτήτων, με στόχο την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στα παρακάτω:

o Δομές (διαρκής κατάρτιση στατιστικών στοιχείων χωριστά ανά φύλο για όλες τις ακαδημαϊκές και επιστημονικές δραστηριότητες και επιδίωξη ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων σε επαγγελματικές οργανώσεις και στην εναλλαγή θέσεων)

o Προγράμματα (συμπερίληψη περιεχομένου σχετικά με την ισότητα των φύλων και εξέταση του αντικτύπου που έχει το ζήτημα της ισότητας των φύλων σε συγκεκριμένα ερευνητικά έργα)

o Προϋπολογισμός: η κοινωνία πρέπει να χρηματοδοτήσει ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα ώστε να τονιστεί η σημασία της ισότητας των φύλων.

•   Εποπτεία των διαδικασιών επιλογής: είσοδος, προαγωγή, χορήγηση εκπαιδευτικών αδειών, χρηματοδότηση έργων, υποτροφίες κ.λπ.

•   Παροχή εκπαίδευσης και εγχειριδίων στα μέλη των κριτικών επιτροπών σχετικά με την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου.

•   Συστηματική λογοδοσία όσον αφορά την πρόοδο που σημειώνεται στο πλαίσιο της ισότητας.

•   Αρωγή ώστε σε δραστηριότητες όπου χρησιμοποιούνται δημόσια κονδύλια να τηρούνται οι αρχές της ισότητας (από τα κριτήρια που διέπουν τους διορισμούς στις βασιλικές ακαδημίες μέχρι τις επιστημονικές επιτροπές συνεδρίων και εθνικών βραβείων ή τις επιλέξιμες θέσεις).

Θετικά μέτρα δράσης

•   Χρήματα και/ή δέσμευση θέσεων για την επίτευξη αριθμητικής ισορροπίας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

•   Ενεργητική πρόσληψη γυναικών (αναζήτηση πιθανών υποψηφίων όταν δεν υπάρχουν αιτήσεις γυναικών για κάποια θέση εργασίας), ιδίως για ανώτερες θέσεις.

•   Μέτρα αποκατάστασης, από διάφορες οργανώσεις και φόρα, για τη διόρθωση ή τη δραστική βελτίωση της κατάστασης.

Όσον αφορά την επίλυση του προβλήματος της γυάλινης οροφής που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον επιστημονικό αλλά και σε άλλους τομείς, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η γυάλινη οροφή δεν είναι τίποτε άλλο παρά γυάλινη. Στην έκθεση παρατίθενται παραδείγματα τρόπων με τους οποίους αντιμετωπίζεται ο γυάλινος χαρακτήρας της οροφής σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορα άτομα, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο τα εν λόγω εμπόδια μπορούν να παρακαμφθούν ή ακόμα και να καταρριφθούν μέσα από την άμεση λήψη ειδικών μέτρων για την αντιμετώπιση των προκαταλήψεων λόγω φύλου καθώς και μέσα από τη συνεργασία με το μελλοντικό εργατικό δυναμικό, με στόχο την ανάπτυξη εμπιστοσύνης, δεξιοτήτων και την αλλαγή των αντιλήψεων.

Ορισμένα από τα θέματα που καλύπτονται:

1. Η ζωή μιας γυναίκας σε τομείς που άπτονται της επιστήμης: παραδείγματα που παρουσιάζουν τις στατιστικές που προέκυψαν από την έρευνα.

2. Εμπόδια, ποσοστώσεις & #HeForShe: τρέχουσες μέθοδοι για την αντιμετώπιση της κατάστασης με στόχο την ουσιαστική αλλαγή.

3. Οι επιρροές και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης πρέπει να ξεκινήσουν νωρίτερα: παραδείγματα οργανώσεων που ξεκινούν το έργο τους από μικρότερες ηλικίες και για ποιους λόγους.

4. Ειδικές συστάσεις στις οποίες μπορούμε να προβούμε ώστε να έχουμε καίρια αποτελέσματα κ.λπ.

Συμπέρασμα (Έκβαση)

Εν είδει συμπεράσματος, θα μπορούσαμε να ορίσουμε τη γυάλινη οροφή ως ένα από τα εμπόδια για τις γυναίκες ως ομάδα, τα οποία δεν τους επιτρέπουν να φθάσουν σε ηγετικές θέσεις στον επιστημονικό, πανεπιστημιακό και επαγγελματικό τομέα. Έχουν διεξαχθεί πολλές σχετικές έρευνες και δημοσκοπήσεις (παλαιότερες και πρόσφατες) και όλες σχεδόν συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα. Τα μέτρα πρέπει να έχουν ριζοσπαστικό και όχι επιδερμικό χαρακτήρα. Η συνεργασία σε συλλογικό επίπεδο είναι άκρως σημαντική και πρέπει να επιδιώκεται από τον καθένα μας ξεχωριστά σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Υπάρχει πάντοτε αυξημένη ανάγκη για μια ισχυρή και αποφασιστική ένωση γυναικών. Τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν πολιτικές ορθότερων πρακτικών για την πρόσληψη και την απασχόληση επιστημόνων. Η έννοια της ισότητας πρέπει να ξεκινήσει από το σχολείο, εκεί όπου τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι ισότιμα σε κάθε πτυχή της ζωής τους. Τα σχολεία πρέπει επίσης να παρέχουν εκπαίδευση σχετικά με τη διαφορετικότητα προκειμένου να στηρίξουν τις γυναίκες σε επαγγέλματα των τομέων STEM. Εν προκειμένω είναι επιτακτική η ανάγκη για αδιάλειπτη επιβολή της νομοθεσίας.

Οι άνδρες και οι γυναίκες διαφέρουν μεταξύ τους, ωστόσο επιβάλλεται και πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα ανεξάρτητα από την ηλικία, τη θρησκεία, την οικογενειακή κατάσταση και το εκπαιδευτικό τους υπόβαθρο.

Η Nancy Hopkins εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο για ποιο λόγο πρέπει να γίνει αυτό: «Η αλλαγή των συναισθημάτων και των απόψεων κάθε ατόμου ξεχωριστά είναι υπερβολικά αργή διαδικασία – αν αλλάξουμε τους θεσμούς, θα αλλάξει και ο χτύπος της καρδιάς».

(1) ΕΕ C 204, 27.10.2000, σ. 23.
(2) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2015)0050.
(3) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2013)0499.
(4) ΕΕ C 279Ε, 19.11.2009, σ. 40.
(5) ΕΕ C 309, 27.10.2000, σ. 57.
(6) COM (2012)0614.getDoc